تدوین استراتژی منابع انسانی با رویکرد SRP

دسته بندی ها : دسته‌بندی نشده 20 ژوئن 2021 سهیلا سرگزی 756 بازدید

سرمایه انسانی در قالب مجموعه ای از دانش، نگرش، رفتار، قابلیت ها و تجربه کارکنان نقش مهم و بسزایی در برتری رقابتی، ایجاد ارزش و تضمین رشد بلند مدت سازمان ها دارد. از این رو سازمان ها برای کسب چنین موقعیت و جایگاهی باید از ابزاری به نام استراتژی منابع انسانی به منظور جذب، پرورش، انگیزش و حفظ چنین سرمایه ای استفاده نمایند.

 

مدیریت استراتژیک و استراتژی منابع انسانی

مدیریت استراتژیک منابع انسانی فرایندی است که سازمان از طریق سرمایه انسانی، اجتماعی و هوشی اعضای خود با نیازهای استراتژیک سازمان ارتباط برقرار می کند. استراتژی منابع انسانی به عنوان بخشی از سازمان، نقشه راهی است که مدیران سازمان برای حفظ این رابطه از آن استفاده می کنند. به عبارتی استراتژی منابع انسانی، برنامه منسجم و سازمان یافته ای است که شامل همه فعالیت های مرتبط با مدیریت افراد سازمان به منظور دست یابی به اهداف استراتژیک سازمان می باشد.

فعالیت های مدیریت منابع انسانی

فعالیت های مدیریت منابع انسانی عبارت اند از:

  • تدوین و اجرای استراتژی ها
  • برنامه ریزی
  • منبع یابی و گزینش
  • توجیه و روانه سازی
  • آموزش و توسعه مهارت ها
  • طراحی و استقرار مشاغل، مسیرهای رشد، ارتقا و جابه جایی شغلی
  • طراحی و استقرار سیستم های پرداخت و جبران خدمات
  • طراحی و استقرار سیستم های مشارکت
  • طراحی و استقرار نظام های ارزیابی، مدیریت عملکرد و پاداش
  • فراهم کردن شرایط ایمنی، رفاه، بهداشت و سلامت کارکنان
  • انظباط و روابط کاری
  • طراحی و استقرار سیستم های جایگزین پروری
  • تدوین و استفاده از نظام های اطلاعاتی منابع انسانی
  • مدیریت روابط داخلی
  • مدیریت خروج از خدمت

با این وجود مدیریت استراتژیک منابع انسانی فاقد یک چارچوب نظری جهت تجزیه و تحلیل تئوری ها و رویکردهای رشته استراتژیک منابع انسانی می باشد و همواره این موضوع مورد انتقاد بوده است. از این رو در این زمینه تلاش های زیادی انجام و نهایتاً چارچوب نظری شول و جکسون به عنوان یکی از کاربردی ترین چارچوب ها ارائه گردید.

معمولاً رویکردهای مرتبط با استراتژی منابع انسانی را می توان در دو سطح استراتژیک و غیر استراتژیک مورد مطالعه قرار داد. با مطالعه رویکردهای مختلف استراتژی منابع انسانی امکان مقایسه تطبیقی استراتژی ها، سیستم ها و کارکردهای منابع انسانی را فراهم می نماید.

رویکردهای استراتژیک در استراتژی منابع انسانی

رویکردهای استراتژیک در رشته استراتژیک منابع انسانی بیان کننده تصمیم گیری های استراتژیک در خصوص فعالیت های منابع انسانی است. هر کدام از این رویکردها بر اساس منطق عقلایی خود تعیین می کنند که استراتژی های سازمان و عملیات مدیریت منابع انسانی جهت کسب اهداف استراتژیک سازمان باید دارای چه ویژگی هایی و چگونه انجام شوند. اما از آن جا که همه اقدامات مدیریت منابع انسانی فاقد هماهنگی با یکدیگر هستند و یا همه آن ها در جهت اهداف استراتژیک سازمان عمل نمی نمایند، از این رو برای شناخت کامل اقدامات مدیریت منابع انسانی همسو با جهت گیری استراتژیک سازمان، علاوه بر رویکردهای استراتژیک به رویکردهای غیر استراتژیک نیز باید توجه نمود. با استفاده از رویکردهای غیر استراتژیک می توان دریافت که اقدامات و استراتژی های منابع انسانی در مواردی متاثر از فشارهای نهادی و سیاسی می باشند. به عبارتی رویکردهای غیر استراتژیک واقعیت های جاری استراتژی منابع انسانی را توصیف می کنند.

انواع رویکردهای استراتژیک

  • نگرش مبتنی بر منابع: بر مبنای این رویکرد سازمان ها باید عامل برتری رقابتی خود را در درون خود بیابند نه در خارج سازمان.
  • نگرش رفتاری: بر مبنای این رویکرد، استراتژی منابع انسانی باید در جهت الگوسازی رفتارهای مورد نیاز اجرای استراتژی فعالیت سازمان تلاش نماید.
  • نگرش سایبرنتیک: در این نگرش، سازمان ها سیستم های باز هستند که با محیط پیرامون خود در تعامل می باشند. بر اساس این نگرش استراتژی منابع انسانی باید دو تضمین را برای سازمان ایجاد کند که عبارت اند از: 1- برخورداری سازمان از منابع انسانی مورد نیاز برای اجرای استراتژی کسب و کار 2- عمل نمودن آن ها در راستای استراتژی سازمان.

 

  • نگرش کارگزار-هزینه مبادله: بر اساس این نگرش استراتژی منابع انسانی باید امکان سنجش عملکرد هر کدام از افراد را به صورت دقیق و مشخص فراهم و پاداش مناسبی برای آن ارائه دهد.

 

انواع رویکردهای غیر استراتژیک

  • رویکرد وابستگی منابع: بر اساس این رویکرد، استراتژی منابع انسانی تحت تأثیر کانون ها و روابط قدرت درون سازمانی می باشد.
  • رویکرد نهادی گرایی: بر مبنای این رویکرد سازمان ها به دنبال تأیید عملکردشان در محیطی می باشند که دارای ماهیت اجتماعی است. آن ها برای به دست آوردن مشروعیت و ماندگاری، خود را با دیگران هم شکل و از آن ها تقلید می کنند.

 

مدل های تدوین استراتژی منابع انسانی

رویکردهای تدوین استراتژی منابع انسانی بر دو نوع عقلایی و فزاینده می باشند. در رویکردهای عقلایی، تدوین استراتژی منابع انسانی بر اساس استراتژی سازمان و متأثر از آن می باشد. در رویکردهای فزاینده یا گام به گام، تدوین استراتژی منابع انسانی بر اساس خصوصیاتی مانند ماهیت شغل، ویژگی های بازار کار، شایستگی ها و توانمندی های کارکنان و… بدون وجود استراتژی سازمان صورت می گیرد.

مدل های متنوعی برای تدوین استراتژی منابع انسانی توسط پژوهشگران حوزه منابع انسانی ارائه شده است. پنج مدل مطرح تدوین استراتژی منابع انسانی عبارت اند از: مدل فیلیپس، مدل نقاط مرجع استراتژیک، مدل لنز، مدل مبتنی بر فرهنگ سازمانی و مدل مديريت استراتژيك مزيت كاركنان.

 

تدوین استراتژی منابع انسانی با توجه به نقاط مرجع استراتژیک (SRP)

در سال 2000 میلادی، بامبرگر و مشولم با استفاده از منطق پژوهش ترکیبی، مدل های مبتنی بر کنترل کارکنان و مدل های مبتنی بر بازار کار را با هم ادغام نمودند. آن ها با معرفی این مدل دو بعدی و یکپارچه، استفاده از نقاط مرجع استراتژیک را برای تدوین استراتژی منابع انسانی پیشنهاد نمودند.

در مدل یکپارچه نقاط مرجع استراتژیک، از یک ماتریس سه بعدی به منظور تعیین نقاط مرجع استفاده می شود که این ماتریس در برگیرنده شرایط داخلی سازمان، شرایط خارجی سازمان و زمان می باشد. اندیشمندان حوزه منابع انسانی با در نظر گرفتن دیدگاه های مختلفی نظیر انگیزش، هدف استراتژیک، وابستگی و… طیف گسترده ای از نقاط مرجع بالقوه را ارائه نموده اند که سازمان به وسیله آن ها قادر است الگوهایی را خلق نماید.

استراتژی های مدل نقاط مرجع به علت بهره گرفتن از ویژگی های سلسله مراتبی منطق، هدف و وسیله، از سازگاری و استحکام درونی زیادی برخوردار هستند. منطق، هدف و وسیله در مدل نقاط مرجع استراتژیک به صورت زیر تعریف می شوند:

منطق: خصوصیات مشاغل استراتژیک سازمان با توجه به دو بعد مدل یکپارچه یعنی نحوه کنترل و بازارکار می باشد.

هدف: دستیابی به کارکنان دارای خصوصیات متناسب با نوع مشاغل، هدف تدوین استراتژی منابع انسانی است.

وسیله: ویژگی زیر سیستم های منابع انسانی که جهت دستیابی به کارکنان مورد نظر ضروری است (تأمین نیروی انسانی، ارزیابی عملکرد و پاداش، روابط با کارکنان).

در این مدل مدیریت منابع انسانی از دو جنبه اهداف و راه های کسب اهداف مورد بررسی قرار می گیرد. تحقق اهدافی نظیر دامنه نقش کارکنان، مهارت نیروی کار، میزان شایستگی و تعهد مورد انتظار، انعطاف پذیری سریع و سازگاری اجزای متعدد منابع انسانی، مدنظر مدیریت منابع انسانی است. برای رسیدن به اهداف مدنظر فوق از سه وسیله یا راه زیر سیستم تأمین، زیر سیستم ارزیابی عملکرد و پاداش و زیر سیستم روابط با کارکنان می توان بهره برد.

ویژگی های الگوهای استراتژیک چهارگانه در مدل نقاط مرجع استراتژیک

  • استراتژی ثانویه: این نوع استراتژی مناسب مشاغل ساده، تکراری و استاندارد پذیر می باشد. نیروی کار مورد نیاز برای این مشاغل به میزان کافی در بازار کار بیرون از شرکت موجود و نیازی به پرورش و نگهداری آن ها نیست. در واقع در صورت عدم نیاز یا عدم رضایت از کارکنان به آسانی می توان با آن ها قطع همکاری نمود و در صورت نیاز با کمترین آموزش و هزینه، کارکنان جدیدی را در همان مشاغل به کار گرفت.
  • استراتژی پدرانه: این استراتژی نیز مانند استراتژی ثانویه برای مشاغل ساده، تکراری و استاندارد پذیر مورد استفاده قرار می گیرد. تنها تفاوت این استراتژی با نوع ثانویه در این است که مدیریت شرکت مایل به حفظ و ارتقای کارکنان فعلی و هماهنگ نمودن آن ها با فرهنگ سازمانی شرکت است. از این رو در صورت وجود منصب های خالی با ارتقای کارکنان فعلی، اقدام به قرار دادن کارکنان ارتقا یافته در این منصب ها می کند.
  • استراتژی پیمانکارانه: این نوع استراتژی مناسب آن دسته از مشاغل پیچیده و تخصصی می باشد که هزینه بالایی برای شرکت جهت استخدام دائمی و رسمی کارشناسان مربوطه دارد. بنابراین چنین کارشناسانی با مبالغ زیاد صرفاً جهت مشاوره و یا انجام بخشی از یک طرح در مقاطع کوتاه و به صورت موقت دعوت به همکاری می شوند و بعد از تمام شدن طرح مجدد به بازار کار بر می گردند تا در موارد مشابه اقدام به ارائه خدمت نمایند.

 

  • استراتژی متعهدانه: این نوع استراتژی مانند استراتژی پیمانکارانه مناسب مشاغل پیچیده و تخصصی است، با این تفاوت که متخصصان فعال در این مشاغل به صورت دائم مورد نیاز شرکت می باشند. از آن جا که این افراد تسلط لازم به دانش خاص و موردنیاز شرکت دارند، جایگزینی آن ها کار آسانی نیست و لازم است رویکردی مؤثر و مفید به بازار کار درون سازمان داشت.

 

کلام پایانی

نقاط مرجع استراتژیک، هدف یا الگوهای شاخصی هستند که به منظور ارزیابی راه ها یا گزینه های مختلف توسط مدیران سازمانی مورد استفاده قرار می گیرند. به عبارتی مدیران سازمانی با استفاده از این نقاط مرجع تصمیم های استراتژیک برای کل سیستم اتخاذ می کنند. در واقع استراتژی منابع انسانی بر پایه تعیین اهدف یا نقاط مرجعی قرار دارد که مدیران سیستم در نظر می گیرند و تحت تأثیر عوامل عقلایی، سیاسی و نهادی انتخاب می شوند.

تدوین این مدل یکپارچه مبتنی بر عملکرد فزاینده یا طبیعی می باشد اما برخی ابزار عملکرد عقلایی نیز در آن مورد استفاده قرار می گیرند. نقاط مرجع استراتژیک در نقش حلقه واسط، تمایلات قدرت سیاسی در سازمان را با رویکرد علمی در استراتژی منابع انسانی پیوند می دهد. مدل یکپارچه بامبرگر و مشولم با توجه به دو بعد نحوه کنترل و بازار تأمین نیرو منجر به استخراج چهار نوع استراتژی پدرانه، پیمانکارانه، متعهدانه و ثانویه می شود.

مدل نقاط مرجع استراتژیک، یک الگوی استراتژیک منابع انسانی می باشد که باعث ایجاد یکپارچگی بین استراتژی های شرکت و استراتژی منابع انسانی و همچنین بین سیستم های عملیاتی می شود. اهمیت این مدل به دو دلیل می باشد که عبارت اند از: 1- این مدل به علت داشتن منطق جذاب و سازگاری با مبانی فلسفی تئوری های مدیریت بدون هیچ پیش نیازی به استراتژی های سازمان، قابل تدوین و اجرا است و در صورت وجود استراتژی سازمان، هماهنگی خود را با آن حفظ می کند. 2- در تدوین استراتژی منابع انسانی با استفاده از آن، نیازی به بررسی و مدل سازی از وضعیت موجود ندارد.

 

برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید از خدمات مشاوره ی خانم سهیلا سرگزی بهره ببرید یا مقاله های مرتبط با این موضوع را در وب سایت سهیلا سرگزی بخوانید.

سهیلا سرگزی

راه آسان‌تری برای ارتباط با کاربران‌مان پیدا کرده‌ایم :) عضویت در کانال

مطالب زیر را حتما بخوانید:

قوانین ارسال دیدگاه در سایت

  • چنانچه دیدگاهی توهین آمیز باشد و متوجه اشخاص مدیر، نویسندگان و سایر کاربران باشد تایید نخواهد شد.
  • چنانچه دیدگاه شما جنبه ی تبلیغاتی داشته باشد تایید نخواهد شد.
  • چنانچه از لینک سایر وبسایت ها و یا وبسایت خود در دیدگاه استفاده کرده باشید تایید نخواهد شد.
  • چنانچه در دیدگاه خود از شماره تماس، ایمیل و آیدی تلگرام استفاده کرده باشید تایید نخواهد شد.
  • چنانچه دیدگاهی بی ارتباط با موضوع آموزش مطرح شود تایید نخواهد شد.

نظرات کاربران

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    لینک کوتاه :

    عضویت در خبرنامه ویژه مشتریان سیگما پلاس

    با عضویت در خبرنامه ویژه سیگما پلاس از آخرین جشنواره های سایت باخبر شوید!